Prawa człowieka

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948).
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950).
• Europejska Karta Socjalna (1961).
• Konwencja w sprawie zakazywania stosowania tortur lub innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (1984).
• Deklaracja o Policji. Rezolucja 690 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy 7 (1979).
• Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego. Rezolucja 34/169 Zgromadzenia Ogólnego ONZ (1979).
• Podstawowe zasady użycia siły oraz broni palnej przez funkcjonariuszy porządku prawnego. Rezolucja VIII Kongresu ONZ w Sprawie Zapobiegania Przestępczości i Postępowania z Przestępcami (1990).
• Korzystanie z danych osobowych przez służby policyjne. Zalecenie R/87/15 przyjęte przez Komitet Ministrów Rady Europy (1987).
• Tymczasowe aresztowanie. Rezolucja VIII Kongresu ONZ w Sprawie Zapobiegania Przestępczości i Postępowania z Przestępcami (1990).
• Konstytucja RP (1997).

Prawa człowieka to podstawowe normy przysługujące każdemu z nas wynikające z samego faktu bycia człowiekiem np.: prawo do życia, wolność słowa, zrzeszania się, czy prawo do edukacji. Źródłem wszystkich praw i wolności jest godność każdego człowieka. Prawa człowieka mają charakter: powszechny (są takie same dla każdego człowieka niezależnie od wyznawanych wartości, poglądów czy religii); przyrodzony (istnieją niezależnie od woli władzy czy przepisów prawa, państwo jedynie tworzy system ich ochrony); niezbywalny (żadna władza nie może nam ich odebrać, nie można się ich zrzec); nienaruszalny (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane); naturalny (posiadamy je z racji godności osobowej, człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji czy nadania); niepodzielny (wszystkie stanowią integralną i współzależną całość).

Podmiotem praw człowieka jest zazwyczaj jednostka, a nie grupa (prawa indywidualne), dają one możliwość korzystania z wszelkich innych praw (prawa podstawowe), dlatego ich przestrzeganie powinno być gwarantowane i chronione przez państwo. Prawa człowieka dzielimy także na: PRAWA (prawa pozytywne) – władza ma obowiązek podjęcia działania na rzecz jednostki, a jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw; WOLNOŚCI (prawa negatywne) – obowiązek powstrzymywania się władzy od działań w określonych obszarach naszego życia.

Prawa człowieka mogą być ograniczane tylko w ściśle określonych sytuacjach, definiowanych zwykle w dokumentach międzynarodowych lub konstytucjach państw (np.: ze względu na ochronę określonych wartości albo zagrożenia np. wojnę). Istnieją jednak prawa, które są prawami absolutnymi i nie można ich ograniczyć w żadnym przypadku. Jest to wolność od tortur i wolność od niewolnictwa.

kom. Tomasz Żerański
KMP Ostrołęka